Selectie 13: Beatriz Santiago Muñoz

1 April, 2023 - 22:30
Paddenhoek

De observerende stijl van de prominente Puerto Ricaanse filmmaker en kunstenaar Beatriz Santiago Muñoz sluit aan bij gevoeligheden van documentairefilm, maar doet ook de grenzen tussen feit en fictie vervagen. Ondanks de ogenschijnlijke eenvoud ervan, vloeit haar werk voort uit uitgebreide research, observatie en documentatie. Door het samenwerken met non-acteurs en het aanmoedigen van improvisatie, verkent Muñoz noties als authenticiteit en narrativiteit en hoe die ons begrip van geschiedenis en identiteit vormen. Binnen dit proces is de camera een instrument van bemiddeling tussen degenen voor en achter de lens. De wederzijdse erkenning van elkaars aanwezigheid is op die manier het startpunt om cruciale audiovisuele connecties tot stand te brengen, wat de conceptuele basis vormt van Santiago Muñoz' werk.

Deze selectie van oudere films en video’s van Beatriz Santiago Muñoz werd samengesteld in dialoog met Oriana, de solotentoonstelling van de kunstenaar bij argos in Brussel. Terwijl Oriana bestaat uit een multi-channel installatie die speciaal voor de argos-ruimte werd ontworpen, focust deze voorstelling op enkele single channel sleutelwerken.

 

Dit programma is samengesteld door Fernanda Brenner en Niels Van Tomme. De films worden gepresenteerd in samen­werking met argos, Brussel, waar de tentoonstelling Oriana loopt, de eerste Belgische solotentoonstelling van Beatriz Santiago Muñoz.

 

Marché Salomon

Beatriz Santiago Muñoz
,
PR
,
2015
,
digital
,
16'

Marché Salomon portretteert twee vleesverkopers, een jonge man en vrouw, die een praatje maken op Marché Solomon, een drukke markt in Port-au-Prince. Midden in deze bedrijvige omgeving gaat het onsentimentele gesprek van de twee over de mystieke eigenschappen van alledaagse producten die verkocht worden op de markt. Ze vragen zich af of het goddelijke elk soort object kan bewonen – in bulk geproduceerde flessen, toxische rivieren, onthoofde geiten. Hun mijmeringen brengen het kosmische en het wereldlijke samen met het werk van het slachten van een geit en de figuren van de markt vormen existentiële metaforen voor het universum, tijdreizen, geesten en de dood. De jonge man observeert: “The meat sellers, they are the sun, each time they cut a piece of meat, energy flies around the universe. With all of the flies, the women, all of the vegetables, they are the planets.” Je kan de film misschien begrijpen als een reeks open vragen: welke dingen en plaatsen beschouwen we als heilig? Wie bepaalt ons begrip van het universum? Zou het mogelijk zijn om de schijnbaar onbereikbare afstand van de kosmos in de banaliteit van het alledaagse leven bloot te leggen? Zoals in haar ander werk, vermengt Beatriz Santiago Muñoz in Marché Salomon naadloos het documentaire en het filmische en drukt zo de diepe spanning uit die bestaat tussen de gemythologiseerde geschiedenis van een gekoloniseerd land en het ogenschijnlijk onschadelijke verstrijken van de tijd in het heden, wat leidt tot een beklijvende ongemakkelijkheid.

 

Haitian Kréyol spoken, English subtitles

La cabeza mató a todos (The Head that Killed Everyone)

Beatriz Santiago Muñoz
,
PR
,
2014
,
digital
,
7'

The Head that Killed Everyone is een mix van inheemse mythologieën en hedendaagse karakters, geografieën en cultuur in Puerto Rico. De titel verwijst naar hoe een vallende ster (in de lokale mythologie) werd geïnterpreteerd als een hoofd zonder lichaam dat door de lucht passeerde en de komst van chaos en vernietiging aankondigde. Katten komen veel voor op het eiland Puerto Rico en in deze video wordt de kat een mythologische entiteit die in staat is tot transformaties die de wereld veranderen. De soundtrack vervlecht tijd en ruimte en wisselt af tussen een nummer van de Peruviaanse punkband Los Psychos en de tsjilpende en kwakende muziek van de coquí-kikker die de natte landschappen van Puerto Rico bevolkt. Het samenspel van deze elementen verbeeldt een betovering die militaire industrieën kan vernietigen en de complexiteiten van dit systeem confronteert op een poëtisch eerder dan een rationeel vlak.

 

Spanish spoken, English subtitles

Gosila

Beatriz Santiago Muñoz
,
PR
,
2018
,
digital
,
10'

Op 20 september 2017 raasde een van de meest hevige stormen die ooit het Caribisch gebied troffen over het eiland Puerto Rico. De storm, heftiger dan enige andere storm die de Puerto Ricanen ooit hadden meegemaakt, nam in kracht toe voor hij de Dominicaanse Republiek en de Amerikaanse Maagdeneilanden toetakelde en in Puerto Rico eindigde. Wie de hel van de storm overleefde kwam in de hel van de nasleep ervan terecht. Gosila documenteert in de observerende stijl van Santiago Muñoz het overhoopgehaalde en verwoeste landschap na de orkaan, het langzame en eindeloze werk van het puinruimen, de overstroomde wegen, de ongebreidelde natuur. De titel verwijst naar de cultfilm Godzilla (1954), waarin een zeeschepsel dat in een aards monster verandert het eiland Odo en daarna Tokio verwoest. Gosila is een film over wanorde, zingeving vanaf de basis, traagheid en de dagen van werk na de orkaan.

 

Spanish spoken, English subtitles

Otros Usos (Other Uses)

Beatriz Santiago Muñoz
,
PR
,
2014
,
16mm to digital
,
7'

In Otros Usos traint Santiago Muñoz haar lens op het terrein van Roosevelt Roads, een voormalige marinebasis van de Verenigde Staten in Ceiba, Puerto Rico, die tot de uiteindelijke ontmanteling ervan in 2004 regelmatig het doelwit was van lokale protesten tegen de militaire aanwezigheid van de V.S. De dokken van de site, die nog steeds zijn uitgerust met militair materiaal en militaire infrastructuur, geven uit op de oceaan en worden nu gebruikt door lokale vissers. Met wisselende intervallen worden de beelden van de omgeving onvast en zien we ze spiegelen of omgekeerd vermenigvuldigen binnen het frame. Santiago Muñoz filmde doorheen reflecterende glassculpturen die ze zelf maakte, wat zorgt voor afwisselende caleidoscoopachtige beelden van de zee, de zon, het land, de lucht en figuren. Met haar camera als gereedschap vervormt en vergroot de kunstenaar onze ervaring van plaats, waardoor de grens tussen historisch feit en fictie vervaagt. 

La Cueva Negra

Beatriz Santiago Muñoz
,
PR
,
2012
,
digital
,
20'

La Cueva Negra verkent het Paso del Indio, een inheemse begraafplaats in Puerto Rico die ontdekt werd tijdens de werkzaamheden om een snelweg aan te leggen en die uiteindelijk onder het wegdek verdween. Santiago Muñoz’ video maakt gebruik van interviews met lokale bewoners en met archeologen die betrokken waren bij de opgraving en biedt zo een reflectie over de oorsprong en de betekenissen van de site, die op die manier een allegorie wordt voor de ingewikkelde geschiedenis van het eiland. Het project vertrekt vanuit de materiële geschiedenis van de site, de herinneringen van de arbeiders en de archeologen die bij de opgraving betrokken waren, wat we weten en wat we denken te weten over een landschap, en hoe deze lagen van materiaal en geloof met elkaar interageren en een nieuwe, hedendaagse kosmogonie creëren, opgebouwd uit het afval, de graffiti, de snelweg, de rivier, het dorp, de karstbodem en de sporen van het wereldbeeld van vroegere bewoners. De camera volgt twee tienerjongens die door het gebied struinen. Hun bewegingsvrijheid en nieuwsgierigheid symboliseren het romantische maar uiteindelijk misleidende verlangen om het paradijs te vinden en te vrijwaren.

 

Spanish spoken, English subtitles