Peter Nestler: 04

1 April, 2017 - 17:45
Sphinx cinema

Jean-Marie Straub omschreef Peter Nestler ooit treffend als “un documentariste non réconcilié.” Hier is een filmmaker, zo meende hij, die niet probeert een werkelijkheid vast te leggen om ze te doen overeenstemmen met vooropgestelde denkbeelden. Hij besteedt eenvoudigweg aandacht aan wat zich voor hem bevindt: aan mensen en hun alledaagse omgeving, hun rollen in productie- en veranderingsprocessen, hun getuigenissen van onrechtvaardigheid en verzet. Bovenal laat hij mensen praten in plaats van voor hen te spreken en stelt hij vertrouwen in wat zij te zeggen hebben in plaats van te herhalen wat ze verwacht worden te zeggen. Door de uiterste aandacht te besteden aan tastbare werkelijkheden en stemmen die al te vaak worden genegeerd of verwaarloosd, slaagt de filmmaker erin de wereld op een nieuwe manier te kaderen. Hartmut Bitomsky, een andere openlijke bewonderaar van Nestlers werk, omschreef deze aanpak als één van “Finden, Zeigen, Halten” (vinden, tonen, vasthouden): zoals een archeoloog die geduldig en zorgvuldig peilt naar sporen van geschiedenissen die het heden blijven achtervolgen.

_______________

 

In the presence of Peter Nestler.

Dürfen sie wiederkommen? Über neofaschistische Tendenzen in Westdeutschland / May they come again? About neofascist tendencies in West Germany

Peter Nestler & Zsóka Nestler
,
SE
,
1971
,
16mm
,
b&w
,
48'

Een grondige analyse van fascisme en de langdurige invloed ervan op de moderne Duitse politiek. De film bevat verklaringen van de mensenrechtenactiviste Birgitta Wolf; de politieke wetenschapper Reinhard Kühnl; van een immigratie-arbeider, Fontana; van Arno Behrisch, een voormalig politiek vluchteling uit fascistisch Duitsland en toekomstig politicus; van de psycholoog Walter Jaide; de anti-fascistische en socialistische rechter en politieke wetenschapper Wolfgang Abendroth; en van Fred Schofs, een gewezen lid van de Brigadas Internacionales in Spanje. Twee dagen voor de film vertoond zou worden op de Zweedse televisie, werd de uitzending geannuleerd. Een krant omschreef dit werkstuk toen als een “sociaal-kritisch programma over neonazisme in de Duitse republiek dat ook kritisch is jegens sociaal democraten.” Dürfen sie wiederkommen?, schokkend in zijn actualiteitswaarde, wordt op het Courtisane festival voor het eerst publiek vertoond, met nieuw aangemaakte Engelse ondertitels.

Nicht versöhnt oder Es hilft nur Gewalt wo Gewalt herrscht / Not Reconciled, or Only Violence Helps Where Violence Rules

Danièle Huillet & Jean-Marie Straub
,
DE
,
1965
,
35mm
,
b&w
,
55'

Straub-Huillet’s eerste uitgegeven film is een krachtige destillatie van Heinrich Böll’s roman Billard um halb zehn (1959), die een beeld schetst van de oorzaak en erfenis van het Nazism, en de morele eisen van gehoorzaamheid en opoffering binnen de Duitse bourgeois familie.

“Het verhaal van een frustratie (frustratie — van geweld, dat wat Brechts Heilige Johanna van de Slachthuizen aanroept wanneer ze schreeuwt: “Enkel geweld helpt waar geweld regeert” — van een volk dat mislukte in haar revolutie van 1849 en dat zichzelf niet bevrijdde van fascisme). Ik heb opzettelijk al het pittoreske en satirische uit de roman geweerd. En in plaats van — zoals Böll, zoals de auteur van Citizen Kane, of zoals Resnais — mijn aandacht te richten op het maken van een puzzel, riskeerde ik een ‘lacunaire’ film — in de betekenis waarin Emile Littré een ‘lacunair lichaam’ definieerde: een geheel samengesteld uit een agglomeraat van kristallen met onderlinge intervallen. Het is de belichaming van de personages waar ik mij op richtte. Het zijn epische personages, in de Brechtiaanse betekenis. Bourgeois  figuren worden, in de mate dat hun positie dit toelaat, politiek bewust van het Nazisme en de continuïteit met wat er, lang voor 1933, aan vooraf ging (anti-communisme en burgerlijke morele waarden, zoals “Ernst, Ehre, Treue, Ordnung”) en met wat er sinds 1945 op gevolgd is (anti-communisme en politiek opportunisme). Ze drukken zichzelf uit met de woorden van Böll, maar op een manier zoals personages in de films van Jean Rouch. We namen het geluid altijd samen met het beeld op. Jean-Luc Godard zei: “Ik heb altijd gehouden van het geluid van de eerste talkies, het bezat grote waarheid omdat het de eerste keer was dat men mensen hoorde spreken.” Het is inderdaad de eerste keer in Duitsland, sinds de oorlog!” (Jean-Marie Straub)