From the Clouds to the Resistance

20 April, 2013 - 22:30
Paddenhoek

Geen enkele regisseur zou een film mogen maken zonder dat het een minimum heeft van waar Cézanne over sprak toen hij jarenlang zijn berg bekeek voordat hij in staat was om, op een mooie dag, deze vast te leggen en te zeggen: ‘Kijk naar deze berg, ooit was het vuur’.

De cinema van Jean-Marie Straub en Danièle Huillet is één van uiterste concentratie, de maalstroom van de wereld vattend in elk deeltje materie. Het zintuigelijke en het verstandelijke kunnen niet gescheiden worden, dat is wat ze geleerd hebben van Friedrich Hölderlin: de droom van de toekomstige gemeenschap ligt niet besloten in wetten en regeringen, maar in tekens van leven en vormen van natuur. Maar opdat er een gemeenschap zou zijn, moet het verdeeld zijn, dat is wat ze geleerd hebben van Bertolt Brecht: de verandering van de wereld dringt niet aan op aanvaarding, maar op tegenstrijdigheid. Tussen Brecht en Hölderlin, materialisme en mysticisme, tegelijk dialectisch en lyrisch, wijzen de films van Straub en Huillet naar een verlaten, doch onweerlegbare waarheid: we leven niet in de beste van mogelijke werelden. De wortels van fascisme, oorlog, onrecht en verzet worden herbezocht middels veel oudere drama’s, verhaald door auteurs zoals Cesare Pavese en Elio Vittorini. Maar deze teksten zijn niet belangrijker dan de mensen die ze reciteren, de ruimte waarin ze zich bevinden of de beweging van licht en kleur die er door glinstert. Wat er uiteindelijk toe doet is de voelbare intensiteit die er altijd is, altijd in het heden, als bevestiging van de blijvende capaciteit voor de constructie van een nieuwe gemeenschappelijke wereld: een sensus communis.

Dalla nube alla resistenza (From the Clouds to the Resistance)

Jean-Marie Straub & Danièle Huillet
,
DE, FR, IT
,
1978
,
35mm
,
colour
,
105'

“Dalla Nube bestaat uit twee aparte delen, één mythologisch, het andere modern, zonder enige duidelijke relatie. Het Nube deel is het zesde van de 27 Dialogen met Leuco (Dialoghi con Leucô), geschreven door Cesare Pavese in 1947. Het Resistenza deel bestaat uit fragmenten uit een ander boek van Pavese, De maan en het vuur (La luna e i falo), gepubliceerd in 1950, een paar maanden voordat hij zelfmoord pleegde. Dit laatstgenoemde deel is geen verrassing: elke Straub film is een analyse – zowel archeologisch, geologisch, etnografisch als militair – van een situatie van verzet. Op Nietzsche’s bewering dat ‘Het enige zijn dat we kennen, is het zijn dat zichzelf voorstelt,’ zouden de straubs antwoorden dat enkel zij die weerstand bieden zeker bestaan: weerstand tegen natuur, taal, tijd, tekst, goden, God, leiders, Nazi’s. Moeder en vader. Dit is hoe de shot, de basisatoom van Straubiaanse cinema, het product is - de reste, of eerder de restance - van een drievoudige weerstand: teksten die zich verzetten tegen lichamen, plaatsen die zich verzetten tegen teksten, lichamen die zich verzetten tegen plaatsen. Maar men moet een vierde toevoegen: het publiek dat zich verzet tegen shots die zo “ontworpen” zijn, koppig verzet van het filmpubliek tegen iets onhandelbaars, iets dat het niet langer erkent als publiek.” (Serge Daney)