Nadat avant-garde pionier Yvonne Rainer in de jaren 1960 haar stempel drukte op de dans- en performancewereld, maakte ze de 3 daaropvolgende decennia brandhout van dominante narratieve structuren in haar prikkelende, speelse, intelligente films die het persoonlijke en het politieke bevragen. CINEMATEK en Courtisane zijn bijzonder verheugd om de zeven langspeelfilms die Rainer tussen 1972 en 1996 maakte te vertonen in een nieuwe 4K-restauratie.

Yvonne Rainer, geboren in 1934, is in de jaren 1960 een van dé bepalende gezichten van de avant-garde dansscene in New York. Ze studeert bij Merce Cunningham en richt begin 1960 mee het Judson Dance Theater op. Haar verwerpen van de esthetiek van klassieke en moderne dans ten voordele van het alledaagse, het vervreemdende, beïnvloed door het minimalisme in beeldhouw- en schilderkunst en vervat in Rainers manifesto No Manifesto, zou een enorme invloed uitoefenen op de ontwikkeling van de postmoderne dans.

Begin jaren 1970 schakelt Rainer over van dans en performance naar film. Vanuit haar groeiende interesse in het feminisme en betrokkenheid bij het protest tegen de oorlog in Vietnam, ziet ze in het medium film meer mogelijkheden om sociale en politieke kwesties te benaderen. Dat doet ze door gebruik te maken van een intelligente, doordachte montage en het op allerlei manieren doorbreken van dominante narratieve structuren in beeld en klank. Doorheen de zeven films die ze zal maken en die ze zelf omschrijft als “autobiografische fictie, onechte confessies, subversieve verhalen, niet-wetenschappelijke verhandelingen, entertainment in dialoogvorm” onderzoekt ze machts- en klasseverhoudingen, de verhoudingen tussen mannen en vrouwen, ‘vrouwelijke’ onderwerpen, seksualiteit, geweld, (wereld)politiek en hoe die allemaal op elkaar in werken. 

Geen enkel element in haar films is vanzelfsprekend. Woorden verdwijnen, voorwerpen verschijnen, midden in een zin verandert de stem van de spreker, een personage wordt soms gespeeld door verschillende acteurs/actrices, de camera leidt een eigen leven en laat personages soms achter om muren of een gang te verkennen. Haar experimenten met het medium stellen haar in staat om te tonen dat “het persoonlijke is politiek” en geen één-op-één relatie met alle frictie, contradictie en ongemakkelijkheid die erbij komt kijken.

Dat de films een inspanning vragen van de kijk(st)er, volgt logisch voort uit Rainers project om de traditionele narratieve conventies opnieuw en opnieuw te doorbreken. Dat maakt het haar in de jaren 1990 steeds moeilijker om haar films te financieren. Na MURDER and murder keerde ze, evenwel met plezier, terug naar de dans en performance. In de voorbije decennia werden verschillende nieuwe stukken van haar opgevoerd, waarin de dansers en soms ook Rainer zelf vaak teksten voorlezen. Dat hebben ze gemeen met haar films, die zoals Teresa de Lauretis schrijft “zo rijk zijn aan speculatieve inzichten en intertekstuele allusies, bespiegelingen over kunst en leven, politieke commentaar en citaten uit andere culturele teksten, dat zelfs verschillende kijkbeurten niet volstaan om de textuur van overdaad te bevatten die de creatieve verbeelding en de kritische kunst van Rainer kenmerkt”. In CINEMATEK kan je ze alvast, al dan niet een eerste keer, komen (her)ontdekken.