Ernie Gehr, zoon van Duits-Joodse emigranten, had Berlijn zijn thuis genoemd als het fascisme geen roet in het eten had gegooid. De film is genoemd naar het gelijknamige propagandatijdschrift van de Wehrmacht. Op de achtergrond van het openingsshot zien we een uitsnede van de cover van het tijdschrift. De nadrukkelijkheid van deze verwijzing zet de kijker op het verkeerde been, aangezien Gehrs benadering van de geschiedenis in andere opzichten juist onbepaald is. Signal speelt zich af op een locatie met weinig dramatisch gewicht: een anoniem kruispunt, ergens op de Rheinstraße, zo leiden we af uit de straatnaambordjes. Creamsicle-vuilnisbakken met de schreeuwerige slogan ‘Berlin...ICH MACHE MIT’ (‘Berlijn... IK DOE MEE’) verraden dat we ons in de Duitse hoofdstad bevinden. Afgezien daarvan laat Gehr de kijker in het ongewisse. De nietszeggendheid van het kruispunt weerstaat elke poging tot analyse. Gehr koppelt zijn kristallijne montage aan geluidsfragmenten van een goedkope Duitse radio en straatgeluiden die nooit helemaal overeenkomen met wat we zien. Hakken klepperen, bussen haperen en gesprekken vinden plaats tegen achtergronden van louter asfalt en laagbouw. Het spookachtige en meertalige geroezemoes versterkt ons gevoel van ontheemding. De klankband wijst voortdurend op een etherische afwezigheid, die niet alleen uitgaat van andere delen van de wereld, maar ook van het verleden dat Berlijn blijft achtervolgen. “Gehr filmt de straat alsof het een plaats delict is”, schreef J. Hoberman in een recensie van de film. Gehr reageerde op Hobermans uitspraak: “Laat dat alsof maar weg”.

“Signal — Germany on the Air uses empty camera movements, anonymous citizens, and the ubiquitous radio to portray an absent subject, the filmmaker and survivor on a street in Berlin where he no longer lives. An alternative future, another world, opens in the space where I am not, where I might have been. Others are witness to my invisibility, to my absence in advance, and to my return to the place where I am not, or no longer am. The subject is spectral, a trace that marks an absence in advance: An absent, reflected subjectivity, invisible to the film, an autobiograph under erasure.“ (Akira Mizuta Lippit)

still/here is een beschouwing van het uitgestrekte land- schap van ruïnes en onbebouwde percelen kenmerkend voor het noorden van St. Louis, een gebied waar bijna uitsluitend Afro-Amerikanen wonen die tot de werkende armen of de arbeidersklasse behoren. Op een basaal niveau is de film de documentaire neerslag van de grimmigheid en het verval van dit stadsdeel. still/here is geen openlijke aan- klacht tegen sociale onrechtvaardigheid, maar de politiek van ras en klasse in de Amerikaanse maatschappij is een wezenlijk onderdeel van de film. In still/here symboliseren de ruïnes een onvoorstelbare afwezigheid die de kern vormt van de Afrikaanse diaspora-ervaring in Noord-Amerika. Van de talloze Afrikanen die omkwamen op zee tot de verloren toekomstige generatie van ongeboren nakomelingen van degenen die de reis niet overleefden, tot het verlies van familie en geliefden die verkocht werden tijdens de slaver- nijperiode: afwezigheid is altijd een fundamenteel kenmerk geweest van de Afro-Amerikaanse ervaring. Maar hoe verbeeld je afwezigheid in een medium als film? “Met still/ here probeer ik op deze vraag in te gaan door een vocabulaire rond afwezigheid te ontwikkelen. Daartoe erkent de film de grenzen van representatie en bevat ze een reeks visuele en auditieve storingen, uitwissingen, tegenstellingen en hiaten. De film gebruikt de documentaire kracht van het medium niet om een afgerond gevoel te bewerkstelligen, maar houdt zich op in de breukruimte die ontstaat door de aanwezigheid van een diepgaande afwezigheid.” Hoewel er vervallen bioscopen, vervaagde reclameborden en afbrokkelende gevels voorbijkomen, zien we zelden mensen — hun aanwezigheid blijft beperkt tot de elegische soundtrack, die rijk is aan onbeantwoorde telefoontjes, griezelige voetstappen, dichtslaande deuren, opnames uit inbelprogramma’s en lekkende kranen.

“still/here’s urban scene is deserted, and it is filled with the aural remnants of the African American community that might have once inhabited the now abandoned houses and made the barren street feel like a neighborhood. still/here is hybrid and contradictory: ethnography without people; a personal essay without a human face; a documentary without neither a setting nor a clear thesis. Harris’s film shows a specific place turned into a nameless, almost borderless space and then monumentalized as a metaphor. Harris’s images invite the audience to reimagine the abandoned lots, absented houses and discarded equipment as not ruined but ruins.” (Terri Francis)

2K digital restoration by the Academy Film Archive

Een geluidstechnicus keert terug naar Little Egypt, zoals het zuiden van Illinois wordt genoemd, naar de vlakte waar de Pyramid Courts ooit stonden: het sociale wooncomplex dat het hart vormde van de Zwarte gemeenschap in zijn geboortestad Cairo. Met zijn microfoon verzamelt hij vluchtige geluidsfragmenten uit heden, verleden en toekomst, tussen grasland, bomen en wolkenluchten. Spelende kinderen, zwermen vogels, een grootmoeder en haar klein- dochter die kruiden verbranden tegen de boze geesten, en een ambtenaar die over de sluiting van het complex ging en zich nu uitspreekt over de psychische gevolgen. Leitmotiv van de film is een in eigen beheer uitgebrachte lp uit 1970 van het United Front of Cairo, een Zwarte burgerrechten- beweging onder leiding van de predikant Charles Koen. Aan de hand daarvan gaat de geluidsman — met ons in zijn kielzog — op zoek naar verbanden tussen de vrijheidsstrijd daar en elders: zo weerklinken hun stemmen weer op het slagveld. On the Battlefield, de eerste productie van het Little Egypt Collective, vormt de aanzet tot een hommage aan de levensvreugde en de kracht van Cairo, een stadje waar van alles samenkomt en botst: Noord en Zuid, de Mississippi en de Ohio, Zwarte vrijheidsdrang en witte onderdrukking. De film biedt de ruimte voor ontmoeting en confrontatie, voor verzet en inspiratie, en nodigt de toeschouwers uit deze troebele geschiedenis en oorden vol veerkracht van binnenuit te leren kennen. (Berlinale)

“Sound is the inspiration for this film. Over the past seven years of our collaborative work in Cairo, we have been focused on sound recording as a means of attending and listening to the stories animating the community and landscape. Thus, we have an incredible library of sounds from the Little Egypt region: environmental sounds of bayous, farmlands, marshlands; industrial sounds of river barges, railroads, the local Bungee’s mill; stories and ambiences from local communities; as well as archival sounds, such as the On the Battlefield LP, which was produced by Cairo’s United Front and serves formally as the structure for this first film… As we all edited together, we understood that On the Battlefield poignantly traverses across past, present, and future, and carries a message that spans to many other landscapes and communities within the US, and beyond.” (Lisa Marie Malloy)

Little Egypt Collective is Theresa Delsoin, Lisa Marie Malloy, J.P. Sniadecki, Ray Whitaker with Rachel Burns, Zah-Karri Levy, Towanda Macon, Kyrie Wright.