Le Jardin / Shape Shifting / Accession

5 April, 2025 - 16:00
Sphinx Cinema - zaal 3

Dit programma wordt gevolgd door een gesprek van Teresa Castro met Frédérique Menant, Elke Marhöfer, Tamer Hassan & Armand Yervant Tufenkian.

 

In the presence of Frédérique Menant, Elke Marhöfer, Tamer Hassan & Armand Yervant Tufenkian

Le Jardin

Frédérique Menant
,
FR
,
2019
,
16mm to digital
,
16'

Thérèse kweekt een Creoolse tuin in Guadeloupe. Ze weerstaat onzichtbare vergiffen. Haar handen versmelten met de aarde. Haar gezicht met het licht. “Voor Thérèse maakte de tuin deel uit van een decoloniaal activisme, omdat het een manier was om het land op eigen kracht te bewerken en het schoon te maken van de wijdverspreide vervuiling. Historisch gezien is chloordecon een insecticide dat op grote schaal werd gebruikt in Frans West-Indië en dat in het begin van de jaren 1970 op de markt werd gebracht met toestemming van de toenmalige minister van Landbouw, Jacques Chirac. Het was bedoeld om bananenparasitisme te bestrijden, maar het industriële en koloniale gebruik ervan leidde tot vervuiling van de natuurlijke omgeving en vergiftiging van plantaardig, dierlijk en menselijk leven. De film van Frédérique Menant plaatst ecologisch bewustzijn in het hart van het ecofeministische en postkoloniale vraagstuk: de tuin wordt een utopisch land van rewilding, van het herwinnen van macht, van regeneratie. Door de relatie tussen het gecultiveerde en het wilde binnen dezelfde filmische en agrarische perimeter te plaatsen, laat de filmmaker het westerse dualisme achter zich om het idee van continuïteit terug te winnen: ‘Erken de cultuur die is ontkend in de sfeer die is opgevat als pure natuur, en erken de natuur die is ontkend in de sfeer die is opgevat als pure cultuur.’” (Elio Della Noce)

Shape Shifting

Elke Marhöfer, Mikhail Lylov
,
DE, JP
,
2015
,
16mm to digital
,
18'

Om het begrip van een natuur die losstaat van de mens uit te dagen, stelt Shape Shifting een andere ordening voor waarbij mens en niet-mens relaties aangaan en productief met elkaar interageren. Het schetst een affectieve cartografie van een specifiek landschap, dat een grote natuurlijke diversiteit vertoont en in het Japans “satoyama” wordt genoemd. “Wat Shape Shifting doet door zich te verdiepen in het Japanse satoyama (het grensgebied of gebied tussen de uitlopers van de bergen, yama, en het akkerland naast de dorpen, sato), laten Lylov en Marhöfer zien dat het ver- kennen van het anders-dan-menselijke door middel van film al een middel is om affectieve relaties vorm te geven die menselijke en machinale medemensen omvatten. De vrolijke myriade van anders-dan-menselijke actoren die hierbij betrokken kunnen zijn, zijn verre van beperkt tot organische actoren... Shape Shifting herinnert ons eraan dat anders-dan-menselijke subjecten wijzen op specifieke manieren van voelen, affecteren en geaffecteerd worden. Filmen betekent hier het afstemmen van menselijke makers en menselijke toeschouwers op de gevoeligheden van de grond, het onkruid en de wind. In die zin is de film een experiment in het worden met, een kwestie van allianties en tegenstellingen.” (Teresa Castro)

Accession

Tamer Hassan, Armand Yervant Tufenkian
,
US
,
2018
,
16mm to digital
,
49'

Over een periode van vijf jaar gefilmd op 13 locaties in de VS, volgt Accession het spoor van een intieme verzameling brieven, oorspronkelijk geschreven als begeleiding van zaadpakketjes die vrienden en familie in de Verenigde Staten elkaar toestuurden. De brieven gaan terug tot 1806 en worden op poëtische wijze verteld als reflecties van het leven op het Amerikaanse platteland. “Geërfde zaden en 16mm film belichamen het geheu- gen in een verstilde epistolaire tour van Amerikaanse ervaringen. Brieven tussen ‘zaadverzamelaars,’ die worden voorgelezen in vloeiende regionale accenten, dompelen ons onder in een vervagend visioen van een agrarische natie, waar generatie na generatie dezelfde erwten, kalebassen, goudsbloemen en hyacinten worden doorgegeven en verbouwd. De plaatsen in de Verenigde Staten waar Hassan en Tufenkian hun film gedurende een aantal jaren hebben opgenomen — dezelfde oorsprong en bestemmingen van de brieven die we te horen krijgen — bevatten niet alleen tijdloze landbouwgronden, maar ook auto’s en spoorwegen van hedendaags alooi (evenals, vreemd genoeg, een paar performers in een historische re-enactment). Het effect is een soort seculier gebed en een lofzang op fatsoen en gemeenschapsplicht, omdat de diversiteit van de zaden en verweerde filmvoorraden een soulvol gevoel van continuïteit voeden dat zich uitstrekt van de jaren 1800 tot nu. ‘Het lijkt niet juist om [ervaring] weg te gooien,’ schrijft een correspondent, en in de stiltes tussen de brieven (die door staten als Oklahoma, Mississippi en Louisiana reizen) creëren de filmmakers een ruimte voor ongehaaste contemplatie van wat voor ons ligt.” (Nicolas Rapold—Viennale)